รายละเอียดรายงานการสำรวจเอกสารโบราณ

สำนักหอสมุดแห่งชาติ กรมศิลปากร กระทรวงวัฒนธรรม โดย กลุ่มหนังสือตัวเขียนและจารึก ดำเนินงานโครงการสำรวจเอกสารโบราณ ประจำปีงบประมาณ 2562 ครั้งที่ 4 ณ พิพิธภัณฑ์พื้นบ้านวัดคงคาราม ตำบลคลองตาคต อำเภอโพธาราม จังหวัดราชบุรี ระหว่างวันที่ 24-31 พฤษภาคม 2562 โดยเชิญ นายเทิม มีเต็ม ผู้ทรงคุณวุฒิกรมศิลปากร และอาจารย์พิศาล บุญผูก ผู้เชี่ยวชาญด้านมอญศึกษาและวรรณกรรม จาก ศูนย์ซีมีโอ สปาฟา เป็นที่ปรึกษาในการดำเนินงานครั้งนี้ ซึ่งคณะเจ้าหน้าที่ได้สำรวจ ดูแลรักษา ลงทะเบียน และจัดเก็บเอกสารโบราณ จำนวน 687 รายการ ดังนี้
1. คัมภีร์ใบลาน อักษรมอญ ภาษาบาลี-มอญ จำนวน 68 มัด 482 รายการ
2. หนังสือสมุดไทย อักษร-ภาษามอญและไทยโบราณ จำนวน 205 รายการ
อนึ่ง เอกสารโบราณที่ดำเนินการในครั้งนี้ส่วนใหญ่เป็นนิทานพื้นบ้านและวรรณกรรมมอญ ที่แต่งขึ้นโดย พระอาจารย์อะเฟาะมหาเถระ ทั้งนี้ อาจารย์พิศาล บุญผูกได้ให้ข้อมูลว่าพระอาจารย์อะเฟาะ เกิดราว พ.ศ. 2243 และมีอายุถึงประมาณ พ.ศ. 2324 อายุประมาณ 83 ปี ได้แต่งวรรณกรรมไว้มากมาย และในการดำเนินงานครั้งนี้ สำรวจพบวรรณกรรม เรื่อง นัยสมุทตรี จารเมื่อ จ.ศ. 1130 ตรงกับ พ.ศ. 2311 สมัยสมเด็จพระเจ้าตากสินมหาราช มีเนื้อหาเกี่ยวกับธรรมะต่าง ๆ ที่พระอาจารย์อะเฟาะได้รวบรวมและจัดทำเป็นบทคัดย่อ เพื่อประโยชน์ในการศึกษาธรรมะให้ยั่งยืนต่อไป
ทั้งนี้ พระครูสันตยาภิรัต เจ้าอาวาสวัดคงคาราม มีเมตตามอบให้พระภิกษุสงฆ์ผู้ดูแลพิพิธภัณฑ์พื้นบ้าน อำนวยความสะดวกแก่คณะทำงานตลอดการปฏิบัติงานเป็นอย่างดี