รายละเอียดเกร็ดความรู้จากเอกสารโบราณ

วันนี้เสนอเรื่อง "ประกาศเรื่องห้ามไม่ให้กล่าวทักพระเจ้าแผ่นดิน 'อ้วน ผอม' ในสมัยรัชกาลที่4" ถ่ายถอดเนื้อหาโดยนางศิวพร  เฉลิมศรี นักภาษาโบราณชำนาญการพิเศษ กลุ่มหนังสือตัวเขียนและจารึก เนื้อหามีดังนี้

                      ธรรมเนียมของคนไทยแต่โบราณนั้นถือว่าการที่ทักทายผู้ที่ไม่สนิทสนมเกี่ยวกับร่างกาย เช่น อ้วน ผอม ดำ ขาว นั้นเป็นการเสียมารยาท และยิ่งถ้าคนที่ถูกทักเป็นผู้อาวุโสกว่า จะถือว่าเป็นการล่วงเกินไม่ให้ความเคารพ ถ้าในปัจจุบันเราเรียกว่าการ Body Shaming หรือ การวิพากษ์วิจารณ์บุคคลอื่น หรือตนเอง ด้วยการพูดถึงรูปร่าง ขนาดตัว ไปจนถึงรูปลักษณ์ภายนอก ไม่ว่าจะเป็นการพูดตรง ๆ พูดเปรียบเทียบ หรือพูดล้อเล่น คำพูดดังกล่าวส่งผลเสียต่อร่างกายและจิตใจของคนที่ถูกต่อว่าล้อเลียนอย่างมาก และถือเป็นการกลั่นแกล้งกัน (bullying) อีกรูปแบบหนึ่งด้วย อาจจะส่งผลกระทบต่อผู้ที่ถูกล้อเลียน ซึ่งในสมัยรัชกาลที่ 4 คงจะมีผู้ที่ไม่รู้มารยาทเหล่านี้ จนทำให้พระองค์ถึงได้ออกประกาศฉบับที่ 215 เมื่อวันพฤหัสบดี เดือน 6 ขึ้น 3 ค่ำ ปีจอ จัตวาศก ศักราช 1224 บันทึกลงในหนังสือสมุดไทยดำ เป็นขนาดเล่มสมุดถือเฝ้า บันทึกด้วยเส้นดินสอขาว อักษรไทย  ภาษาไทย เลขที่ 99 หมวดจดหมายเหตุรัชกาลที่ 4 จ.ศ. 1224 เรื่อง ห้ามมิให้กราบบังคมทักอ้วนผอมขาวดำ มีข้อความว่า  “มีพระบรมราชโองการมา ณ พระบัณฑูรสุรสิงหนาท ให้ประกาศการที่มีผู้ปราศรัยทักทายเจ้านายผู้มีบรรดาศักดิ์สูงด้วยการในพระกาย ทักว่าอ้วนว่าผอมนี้เป็นอัปมงคล ไม่ควรตามเหตุที่อ้างหลายประการ คือ คำว่า อ้วน  ว่าผอม เป็นคำหยาบ คำต่ำคำเลวประการหนึ่ง ..... จะให้ลงพระราชอาญาทวนด้วยหวาย 50 ที  สังฆการีแลชาวที่แลกรมวังอยู่ในเวรที่เกิดเหตุขึ้นนั้นจะต้องให้รับพระราชอาญาด้วยคนละ 30 ที 20 ที ตามโทษานุโทษ...........” หรือสรุปได้ว่า อ้วน ผอม เป็นคำหยาบ ใครใช้ทักเจ้านาย หวายทวนหลัง 50 ที  ดังนั้นก่อนที่เราจะพูดอะไรกับใครให้นึกทบทวนให้ดี เพื่อไม่ให้ทำร้ายจิตใจกันและเป็นการสร้างสัมพันธภาพที่ดี เพราะคงไม่มีใครอยากถูกทักทายด้วยคำว่า "อ้วน ผอม ดำ เผือก เตี้ย โย่ง"  
 

บรรณานุกรม
ประกาศเรื่องห้ามไม่ให้กล่าวทักพระเจ้าแผ่นดิน “อ้วน ผอม”. หอสมุดแห่งชาติ. หนังสือสมุดไทยดำ. อักษรไทย. ภาษาไทย. เส้นดิสอ. จ.ศ.1224 (พ.ศ.2405) เลขที่ 99. หมวดจดหมายเหตุรัชกาลที่ 4.
ศูนย์สุขภาพจิตที่ 8 อุดรธานี. สื่อสุขภาพจิต. [ออนไลน์]. สืบค้นเมื่อ 20 กันยายน 2567,
จาก: https://mhc8.dmh.go.th.