เรียบเรียงโดย : นางสาวชญานุตม์ จินดารักษ์ นักภาษาโบราณชำนาญการพิเศษ กลุ่มหนังสือตัวเขียนและจารึก
"พระมาลัย"
เรื่อง “พระมาลัย” นี้ มาจากหนังสือสมุดไทย หมวดธรรมคดี หมู่ปกิณกธรรมต่าง ๆ ฉบับสมบัติเดิมของหอสมุด มีความโดดเด่น คือ
(๑) เนื้อหาเป็นชุดบทสวดในงานศพ แบ่งเป็น ๓ ตอน (๑.๑) บทสวดพระไตรปิฎกสังเขป มีพระวินัย พระสูตร และพระอภิธรรม (๑.๒) พระมาลัยกลอนสวด (๑.๓) บทสวดพระสหัสนัย ซึ่งมาจากคัมภีร์ธัมมสังคณีในพระอภิธรรมปิฎก
(๒) มีภาพประกอบ จำนวน ๑๒ ภาพ นำเนื้อหา ๓ ตอน และสรุปย่อเนื้อหาในพระมาลัยกลอนสวดที่ว่า พระมาลัยเทวเถระ พระอรหันต์สำคัญแห่งลังกา ได้ไปโปรดสัตว์นรก แล้วมาบอกให้ญาติในเมืองมนุษย์ทำบุญอุทิศส่วนกุศลไปให้ นำดอกบัวจากชายเข็ญใจไปถวายพระเกศธาตุจุฬามณี ณ สวรรค์ชั้นดาวดึงส์ แล้วสนทนาธรรมกับพระอินทร์เรื่องอานิสงค์ของการทำบุญต่างๆ ได้พบพระศรีอาริย์ ทรงเล่าถึงเหตุการณ์ก่อนพระศรีอาริย์จะมาตรัส เรื่องอาเพศต่าง ๆ ที่ทำให้ศาสนาพระสมณโคดมเรียวไป จบด้วยสภาพบ้านเมืองผู้คนเมื่อพระศรีอาริย์มาตรัส ซึ่งเป็นสังคมในอุดมคติ ประกอบด้วยความสุขสมบูรณ์ตามใจปรารถนา
(๓) เล่มสมุดที่แข็งแรงมีปกสมุดเป็นลายรดน้ำรูปดอกโบตั๋น เคล้าภาพนก ผีเสื้อ และกระรอก มีข้างสมุดลงทองทึบ
(๔) บอกเวลาที่สร้าง ชื่อเจ้าศรัทธาที่ให้สร้าง และจุดประสงค์ในการสร้าง
บรรณานุกรม
“พระมาลัย.” หนังสือสมุดไทยขาว. อักษรขอม. ภาษาบาลี – ไทย. เส้นรงค์ (หมึก, สีน้ำยา). พ.ศ.๒๔๑๑.
เลขที่ ๑๙๗. ๒๐๔ หน้า. หมวดธรรมคดี หมู่ปกิณกธรรมต่างๆ.