ริ้วขบวนแห่พระศพพระเจ้าวรวงษ์เธอพระองค์เจ้าวรภักตร์ และพระองค์เจ้าวิไลยทรงกัลยา
เรียบเรียงโดย : นางศิวพร เฉลิมศรี นักภาษาโบราณชำนาญการพิเศษ
สมุดไทยดำ หมวดพระราชพิธี เลขที่ ๗๗ เป็นมรดกภูมิปัญญาอันล้ำค่าที่สมเด็จพระราชปิตุลาบรมพงศาภิมุข เจ้าฟ้าภาณุรังษีสว่างวงศ์ กรมพระยาภาณุพันธุวงศ์วรเดช ทรงพระกรุณาประทานแก่หอพระสมุดฯ เมื่อวันที่ ๖ พฤษภาคม พ.ศ. ๒๔๗๔ เอกสารโบราณเล่มนี้เป็นหลักฐานสำคัญที่เผยให้เห็นรายละเอียดอันเคร่งครัดของราชประเพณีในอดีต โดยเฉพาะอย่างยิ่งพิธีพระศพและการออกพระเมรุ
เนื้อหาในสมุดไทยดำได้บันทึกระเบียบการจัดริ้วขบวนไว้อย่างชัดเจนและเป็นลำดับชั้น เช่น การกำหนดหน้าที่ของ สี่สนนตำรวจยืนเสลี่ยงแปลง และการมอบหมายภารกิจแก่เจ้าหน้าที่สำคัญในขบวน ซึ่งประกอบด้วย พระสงฆ์ ๑ (ผู้ทำพิธีนำ) โยง ๑ (ผู้ถือผ้าโยง) และ โปรย ๑ (ผู้โปรยทาน) ไปจนถึงการระบุผู้มีหน้าที่หามเสลี่ยงแปลงและพระราชยาน โดยเฉพาะ ต่อชาวพระราชยานเลขต่อพันพุท พันเทพราช ที่ถูกกำหนดให้ นุ่งกางเกงแดงคาดเกี้ยวทุกคน เพื่อความเป็นระเบียบและสมพระเกียรติ และยังปรากฏขั้นตอนปฏิบัติการอย่างละเอียด โดยให้เจ้าหน้าที่ทุกคนไป คอยพระศพไปส่งที่ท่าพระวังหน้าทั้ง ๒ พระองค์ ก่อนจะจัดเตรียม เสลี่ยงแปลง ๒ และ พระราชยาน ๑ ให้พร้อมสรรพที่ พระเมรุวัดสุวรรณาราช สำหรับพิธีวันลอยอังคารที่กำลังจะมาถึง ข้อมูลเหล่านี้ทำให้สมุดไทยดำ หมวดพระราชพิธี เลขที่ ๗๗ ไม่ได้เป็นเพียงเอกสารโบราณ แต่ยังเป็นภาพจำลองของอดีตที่เต็มไปด้วยระเบียบแบบแผน และเป็นแหล่งข้อมูลที่หาได้ยากยิ่งสำหรับการศึกษาราชประเพณีต่างๆ แห่งราชสำนักสยาม
บรรณานุกรม
“ริ้วขบวนแห่พระศพพระเจ้าวรวงษ์เธอพระองค์เจ้าวรภักตร์ และพระองค์เจ้าวิไลยทรงกัลยา.” หอสมุดแห่งชาติ. หนังสือสมุดไทยดำ. อักษรไทย. ภาษาไทย. เส้นดินสอขาว. รัชกาลทื่ ๕. เลขที่ ๗๗. หมวดพระราชพิธี.